પ્રિન્સિપાલ કક્કલભાઇ મહેતાએ અકળાઇને ખાદીના શર્ટના ખિસ્સામાંથી ખાદીનો હાથરૂમાલ કાઢીને પોતાનો ખાદી જેવો ચહેરો લૂછ્યો, ‘ઊફફ! આજનો દિવસ જ અશુભ લાગે છે. શિક્ષિકા માટેના ઇન્ટરર્વ્યૂમાં એક પણ ચહેરો જોવો ગમે તેવો નથી આવ્યો. પાંચ-પાંચ ઉમેદવારોને પતાવી નાખ્યા, પણ આંખોને ઠંડક ન વળી! બે પચાસ-પચાસ વરસની રાંડેલી, બે પિસ્તાળીસ-પિસ્તાળીસની છાંડેલી ને એક વળી ડામરનો મેક-અપ કરીને આવી હોય એવી કાળી! એવીને શું નોકરીમાં રાખે? સાલું..! આજ-કાલનાં અઘ્યાપન મંદિરોએ અપ્સરાઓ બહાર પાડવાનું બંધ જ કરી દીધું છે કે શું?!’ કક્કલભાઇનું મનોગત પૂરું થયું ત્યાં પટાવાળાનું બરાડવું શરૂ થઇ ગયું, ‘સાહેબ, હજુ એક બહેન બાકી છે. અંદર મોકલું?’
‘હા, મોકલી આપ, પણ તું જરા ધીમેથી બોલવાની ટેવ પાડ! આમાં અજાણ્યાને એવું લાગે છે કે તું પ્રિન્સિપાલ છે ને હું પટાવાળો!’
‘એ ભલે સાહેબ! હવે ધીમેથી બોલીશ..!’ એ સાથે જ છેલ્લી ઉમેદવાર યુવતીએ આચાર્યની ઓફિસમાં પ્રવેશ કર્યો. વીસેક વર્ષની સંધેડાઉતાર કાયા. માખણમાંથી કંડારેલા શિલ્પ જેવો દેહ. લજજા, સંકોચ અને ભયથી વધુ સુંદર બની ગયેલી આકર્ષક આંખો. મુગ્ધ ચહેરો. ચીવટપૂર્વક પહેરેલી સાદી, સસ્તી સાડી અને છતાં સૌંદર્ય એવું અઢળક કે જોનાર પાગલ થઇ ઊઠે. કક્કલભાઇ પણ પુરુષ હતા, પાગલ થઇ ઊઠયા.
‘નમસ્તે, સર! હું પ્રસાદી પંડયા.’ શિલ્પના ગળામાંથી રણકાર ખર્યો.
‘હેં! હા..! હા..! આવો ને! બેસો! સામેની ખુરશીમાં બેસો!’ આચાર્ય સાહેબે વધુ પડતો આવકાર આપી દીધો હોય એવું એમને પોતાને પણ લાગ્યું.
‘શિક્ષિકાની નોકરી માટે આવ્યાં છો?’ કક્કલભાઇએ શરૂઆત કરી.
‘હા, સર! આ મારા ઇન્ટરર્વ્યૂમાં કોલ લેટર છે અને આ ફાઇલમાં મારાં સટિર્ફિકેટ્સ.’
‘તમારે બીજાં કાગળિયાઓની જરૂર જ કયાં છે? તમારું વ્યકિતત્વ જ સૌથી મોટું સર્ટિફિકેટ છે. કક્કલભાઇએ જીભને લપસવાની છૂટ આપી દીધી. એમની નજર તો કયારનીયે યુવતીના સુંદર શરીર ઉપર અડપલાં કરવા માંડી હતી.
‘આભાર, સાહેબ, પણ માત્ર વ્યકિતત્વને લીધે આજના જમાનામાં નોકરી થોડી મળી જાય છે? જુઓ, આ ફાઇલમાં બધા જ પુરાવા છે. સર, એસ.એસ.સી.માં મારા પંચાશી ટકા માકર્સ આવ્યા હતા. આ તો મારા પપ્પા એ વખતે બીમાર હતા એટલે હું સાયન્સમાં ન જઇ શકી. બાકી મારે તો કોલેજ કરવી હતી.’ યુવતીએ એસ.એસ.સી.ની માર્કશીટ બતાવતાં કહ્યું.
‘પપ્પા... આઇ મીન, તમારા પપ્પા હજુ પણ બીમાર છે?’
‘નથી. પપ્પા હવે આ દુનિયામાં નથી. હું પી.ટી.સી. ના બીજા વર્ષમાં હતી ત્યારે પપ્પા મને નિરાધાર મૂકીને ચાલ્યા ગયા.’ યુવતીની રૂપાળી આંખો આંસુઓથી છલકાઇ ઊઠી.
‘નિરાધાર શા માટે? તમારા જેવી જુવાન અને રૂપાળી છોકરી સાવ નિરાધાર બની જ કેવી રીતે શકે! હું બેઠો છું ને! તમારો આધાર બનવા માટે!’ કક્કલભાઇ એમની ઉમરને ન છાજે એવા બેફામ બની રહ્યા હતા.
‘સર, પી.ટી.સી.નાં બંને વર્ષોમાં પણ મારો દેખાવ ઉત્તમ રહ્યો હતો. જુઓ, આ સર્ટિફિકેટ્સ.’‘તમારો દેખાવ હંમેશાં ઉત્તમ જ રહેવાનો! હું કહું છું ને! એમાં ફાઇલ ફેંદવાની જરૂર જ કયાં છે!’ કક્કલભાઇના બોલવામાં થૂંક ઊડી રહ્યું હતું. એમના દિમાગમાં વાસનાનો જવાળામુખી ઊમટી રહ્યો હતો. એમનું મન ઝડપભેર પ્રપંચના મણકાઓ ગોઠવવા માંડયું. આ છોકરી એકલી છે, નિરાધાર છે, બાપ વગરની છે માટે ગરીબ પણ હશે જ. આ શહેરમાં આ એક માત્ર શાળા એવી છે જે સરકારી ગ્રાન્ટ સ્વીકારતી ન હોવા છતાં પણ સારી નામના ધરાવે છે. એના એક માત્ર કર્તા-હર્તા, સર્વ સત્તાધીશ એટલે એ પોતે જ છે. આ છોકરીને નોકરીની ગરજ છે અને પોતાને છોકરીની જરૂર છે. બરાબર મેળ બેસી જાય તેમ છે. બસ, એક જ વાતની ખોટ છે, આ છોકરી લાગે છે ભોળી અને સીધી-સાદી. એને જરા લપેટમાં લેવી પડશે.
આચાર્ય જયારે આવું બધું વિચારી રહ્યા હતા, ત્યારે પ્રસાદી એની લાયકાત પુરવાર કરવાના પ્રયત્નોમાં મશગૂલ હતી, ‘સર, રમતગમતમાં પણ મને ઘણા બધા ચંદ્રકો મળેલા છે. ખો-ખો, કબી, બેડમિંગ્ટન.’‘શું વાત કરો છો! તમે આવી બધી રમતોમાં પણ ભાગ લીધેલો છે! એમાં તો તમે સાડી પહેરીને.’ પ્રસાદી શરમાઇ ગઇ, સર! જુઓ, આ ફોટોગ્રાફમાં હું શિક્ષણમંત્રીના હસ્તે ટ્રોફી સ્વીકારી રહી છું.’
કક્કલભાઇ આંખો પહોળી કરીને એ તસવીરમાં ઝિલાયેલું પ્રસાદીનું સૌંદર્ય પી રહ્યા. સામે બેઠેલી પ્રસાદી પણ સમજી ગઇ કે આચાર્ય સાહેબની આંખો ટ્રોફીને બદલે એનાં ખુલ્લા પગ ઉપર વધારે ચોંટેલી હતી.
‘બ્યુટીફુલ! વેરી સેકસી!’
‘સર..! સેકસી?!’
‘અં... અં.., હું આ ટ્રોફીની વાત કરી રહ્યો છું. ઇટ્સ વેરી બ્યુટીફુલ! રિઅલી!’
‘સર, સાચું કહું? મને નોકરીની સખત જરૂર છે. મા ઘરકામ કરે છે. બે નાની બહેનો અને એક નાનો ભાઇ છે, જેમના અભ્યાસનો ખર્ચ કાઢવાનો છે. મને ખબર છે કે તમે એક કડક આચાર્ય સાહેબ છો. કોઇનીયે શેહશરમ રાખતા નથી. મોટા પ્રધાનોની ભલામણ પણ તમે ચલાવતા નથી. પણ સર, હું એક એવી વ્યકિતની ભલામણ-ચિઠ્ઠી સાથે લઇને આવી છું કે એ વાંચીને તમે મને...’
‘એક મિનિટ! તમારી વાત પૂરી કરતાં પહેલાં મારી વાત સાંભળી લો! એ વાત સાવ સાચી કે હું કયારેય કોઇની લાગવગ ચલાવતો નથી, પણ તમારી બાબતમાં જો સાવ નિખાલસતાપૂર્વક કહું તો... તમારે કોઇની ભલામણની જરૂર જ નથી.’ આટલું બોલી લીધા પછી કક્કલભાઇ થોડુંક અટકયા. પછી આંખોમાં બેશરમી છલકાવીને ઉમેર્યું, ‘તમારી સૌથી મોટી ભલામણ-ચિઠ્ઠી તો તમારું રૂપાળું શરીર છે.’
અત્યાર સુધી ભોળી અને અણસમજુ દેખાઇ રહેલી પ્રસાદીને હવે લાગ્યું કે દાળમાં કંઇક કાળું છે. એની આંખો ફરી ગઇ, ‘સાહેબ, આપ કહેવા શું માગો છો? સહેજ સ્પષ્ટતા કરશો?’
‘અવશ્ય. છાશ લેવા જવું અને દોણી સંતાડવી? જો, છોકરી, એક વાત સમજી લે! મારી ઘરવાળી મરી ગઇ એ વાતને પાંચ વર્ષ થઇ ગયાં. એક દીકરી છે તે સાસરીમાં છે. દીકરો અમેરિકામાં છે. અહીં હું એકલો જ છું. માણસ માત્ર ભૂખને પાત્ર! આટલામાં સમજી જા! તારે નોકરીની જરૂર છે, મારે તારા જેવી...’
‘બસ! બસ! હું શું ધારીને તમારી પાસે આવી હતી! અને તમે કેવા નીકળ્યા! આ મારો ત્રીસમો ઇન્ટરવ્યૂ છે. બધે ઠેકાણે આ જ માગણી છે. હું હજી બીજાં બે વર્ષ સુધી ભટકતી રહીશ, પણ આવું સમાધાન તો કયારેય નહીં સ્વીકારું. હું જાઉ છું.’ કહીને પ્રસાદીએ ટેબલ પર પડેલી ફાઇલ ઉઠાવી લીધી અને જવા માટે પીઠ ફેરવી, ત્યાં જ ફાઇલની અંદરથી એક પરબીડિયું સરકી પડયું. આચાર્યથી બોલાઇ ગયું, ‘તમારું સર્ટિફિકેટ પડી ગયું લાગે છે.’ પ્રસાદીએ પાછળ ફરીને નજર ફેંકી, પરબીડિયું જોયું, પણ એને ઉઠાવ્યું નહીં.એક ધારદાર નજર આચાર્ય તરફ ફેંકીને એ બોલી ગઇ, ‘એ પત્ર તમારા માટે છે. મારા માટે કોઇએ લખેલો ભલામણનો પત્ર. મારે હવે એનું કામ નથી.’ અને એ સડસડાટ ચાલી ગઇ.
કક્કલભાઇ મગરની જેમ જાડી ચામડીના જીવ હતા. ‘એક નહીં તો બીજી મળી જશે’ એવું માનવાવાળા ‘પુરુષ’ હતા. એમણે કુતૂહલવશ પેલું પરબીડિયું ઉઠાવ્યું. અંદરથી પત્ર કાઢયો. અક્ષરો જોઇને જ એ ચોંકી ગયા! પત્ર બોલતો હતો : ‘વહાલા પપ્પા, કેમ છો? આ ચિઠ્ઠી લઇને આવે છે તે મારી બહેનપણી છે. ગરીબ છે પણ સંસ્કારી છે. મારા દિયરની પ્રેમિકા છે. ભવિષ્યમાં હું એને મારી દેરાણી બનાવવાની છું. તમે જાણો છો કે આજકાલ જમાનો કેવો ખરાબ છે! પ્રસાદી જેવી રૂપાળી યુવતી માટે તમારી શાળા જેવું સલામત સ્થળ બીજે કયાં મળી શકે? પ્રસાદીને તમારી દીકરી ગણીને નોકરીમાં રાખી લેજો! પછી ફોન કરીને મને જાણ કરજો એટલે એની પાસેથી ‘પાર્ટી’ માગવાની મને ખબર પડે!’ -લિ.તમારી નમિતા.’ (શીર્ષક પંકિત : ભગવતીકુમાર શર્મા)
No comments:
Post a Comment